پژوهشگر: محسن محرابی، کارشناس ارشد تاریخ ایران دورۀ اسلامی.
سخن پژوهشگر:
دورۀ صفویه از این منظر که شهر اصفهان بعنوان پایتختی آن خاندان برگزیده میشود (در زمان شاه عباس اول)، از اهمیّت خاصّی برای شناخت و بررسی اوضاع اقلیتهای دینی برخوردار است. در این رابطه ارتباط مستقیم و تنگاتنگی میان اصفهان با تحولات تاریخی - اجتماعی یهودیان ساکن در آن وجود دارد؛ چراکه این شهر یکی از نخستین کانونهای اقلیت یهود در ایران به شمار میرود. همچنین با توجه به پیوند تاریخی یهودیان اطراف خصوصاً خوانسار با یهودیان مرکز یعنی اصفهان، پیوستگی و ارتباط بسیار نزدیکی میان آن دو جامعه وجود دارد. بنابراین در ارزیابی و تحلیل تاریخی یهودیان خوانسار، میتوان از اسناد، شواهد و منابع تاریخی مربوط به یهودیان اصفهان نیز کمک گرفت و به توصیف اوضاع سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اقلیّت یهود خوانسار پرداخت.
این پژوهش به بررسی و ارزیابی سادۀ اوضاع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعۀ یهود خوانسار در عصر حکومت صفویان میپردازد که البته در رابطه با وضع اجتماعی و بررسی شکل و نوع زندگی جامعۀ یهود خوانسار در عصر صفویه قبلاً بطور جداگانه و مفصل توضیح داده شد. شایان ذکر است پژوهش حاضر از تحقیقات محلی راجع به خوانسار میباشد و غالباً براساس منابع دست دوم تاریخی و پژوهش محققان و نویسندگان خوانساری و نیز حاصل تحقیقات محلی و میدانیِ صورت گرفته از سوی حقیر نوشته شده است و چون متأسفانه منابع مرجع و موثق تاریخی (بجز اشعار یهودیان آن زمان) و نیز آثار و ابنیۀ بجا ماندۀ مهمی از کلیمیان عصر صفویه موجود نیست یا اینکه اینجانب شخصاً مشاهده ننموده ام، و در جاهایی هم از منابع یهود و حتی روایات شفاهی استفاده شده که کاملاً خالی از جانبداری، غرض و تناقض نیستند، لذا در برخی قسمتها به فرضیات و احتمالات رو آوردم که ممکن است عاری از ایراد و اشکال نباشد، که در اینجا قبل از هر چیز از خوانندگان عزیز پوزش میطلبم. جا دارد از عزیزانی که وقت گرانبهای خود را صرف مطالعۀ این پژوهش و دیگر تحقیقاتم مینمایند و نیز دوستانی که راهنمای بنده در تدوین این تحقیق بودند صمیمانه سپاسگذاری نمایم. بدیهی است نظرات و انتقادات شما عزیزان در تصحیح و رفع اشکالات این پژوهش و در راستای ارتقای کیفیت تحقیقات بعدیِ راجع به خوانسار مفید و سازنده خواهد بود.
