یک خوانساری، سراینده کهن ترین شبیه نامه بدست آمده در ایران
این روزها شاهد یکی از بزرگترین اجتماعات شبیه خوانی (تعذیه) ایران در روستای قودجان شهرستان خوانسار هستیم. بهترین شبیه خوانان ایران در ایام آخر ماه صفر جمع می شوند تا بهترین شبیه خوانی خود را به اجرا درآورند.
خوانسار که همواره به جهت علمای بزرگ به عنوان یکی از شهرهای مذهبی تأثیر گزار در مذهب تشیع مطرح بوده است در جنبه هنر آیینی تعذیه که در واقع تجلی بخش از تاریخ شیعه در قالب نمایش است نیز دارای پیشینه ای پربار و در خور توجه است.
چندی پیش کتاب به دستم رسید که نشان میدهد نویسنده و سراینده کهنترین شبیه نامه به دست آمده در ایران «تا امروز»، «ملا محمد علی واعظ خوانساری» ، از دیار خوانسار است.
مجلس تعذیهی«غارت خیمه ها»، نسخه خطی است که به همت داوود فتحعلی بیگی و مهدی دریایی،در شهریور 1394 به چاپ رسیده است بنابر آنچه در مقدمه آمده است تاریخ تحریر این نسخه خطی برابر پی نوشته برخی فرد نسخه ها 1136هـ ق و سراینده آن «ملا محمد علی واعظ خوانساری» است که قبل ازاین تاریخ رحلت کرده است.
اسم ملامحمد علی واعظ خوانساری در روی نسخه خطی
تعداد فرد نسخه های مجلس تعذیه مذکور با احتساب نسخه فهرست به چهارده فرد می رسد. در بالای برگ چهارم چنین نوشته شده است:
«اساس مجلس آنچه شبیه خوان می خواهد ، زینب، ام کلثوم، امام عباد، رقیه، بکر بن وائل، زن بکر، فضه، شمر، ابن سعد، خولی، یهودی، امیر (ع)، فاطمه (س)، هاتف و زبیده»
در پشت برگه چهارم نیز اضافه شده است:
اسباب مجلس: جام آب، اسب، مجمعه 10 عدد، چادر خیام،قرآن، مسند بسته، گلو بند، بقچه رخت، گوشواره، تاج علی اصغر، گهواره، قبا از ماهوت.
از میان فرد نسخه ها ، «فرد نسخه خولی» به دلیل اینکه نام سراینده آن ذکر شده است دارای اهمیت بسیار است.
در پایان اشعار این فرد نوشته شده« تمام شد سنه 1136 ششم جمادی الاخر محمد ابن ملا میرزا(که خطاط برخی فرد نسخه ها بوده است)» و در صفحه پشتی چنین مرقوم کردیده:
« مجلس غارت خیمه ها ، ناظم آن مرحوم احمد ملا محمد علی واعظ خوانساری تخلص فنایی»
در مقدمه این کتاب که با عنوان« دفتر تعذیه 13 »چاپ شده است اطلاعات خوبی درباره ویژگی های این نسخه نوشته شد که دوستان علاقمند می توانند از آن استفاده کنند.
منبع: دفتر تعذیه، به کوشش داود فتحعلی بیگی مهدی دریایی،انتشارات نمایش،1394
ضمن تقدیر به خاطر انتشار این مطلب ارزشمند، از شما به خاطر فعالیت و تحقیق در مورد تاریخ شهرمان کمال تشکر را دارم.
امیدوارم در راهتان موفق و موید باشید.