قرآن خطی به شیوه نسخ غبار اثر میرزا محمد خوانساری

خط غبار یکی از ریزترین خط‌هاست که دانگ قلم، پایین‌ تر از میلی‌ متر است. احتمالاً این خط با قلم‌ های فلزی نوشته می­‌شده و آثاری که از این نوع خط باقی مانده است به دوره بعد از صفوی مربوط می­شود.

معمولاً به قرآن‌ های نوشته شده با خط غبار، قرآن‌ های بازوبندی ، طوماری، بغلی یا قرآنهای عمامه ایی نیز می­گویند زیرا علما و روحانیون آن را برای بزرگداشت و احترام به قرآن بر بالای سر و یا در عمامه‌ها قرار می‌دادند و یا به جاهای گوناگون که می‌رفتند برای یاری جستن از این کتاب آسمانی از آن بهره می‌بردند این قرآن ‌ها معمولاً در جعبه ‌ها و جلدهای فلزی نگهداری می­‌شدند و برای رفع طلسمات از آن‌ ها استفاده می­کردند. خط غبار برای خواندن کتابت نشده است، زیرا اندازة آن بسیار ریز بوده وغالبا با چشم غیرمسلح قابل مشاهده و خواندن نیست.

از جمله قرآنهای به نسخ غبار، که در گنجینه نفایس خطی کتابخانه ملی نگهداری می‌شود، به خط میرزامحمد خوانساری مربوط به قرن سیزدهم (۱۲۹۱ قمری) یعنی حدود ۱۵۰ سال پیش است. میرزا محمد خوانساری شاگردِ محمدمهدی تهرانی و استادِ میرزا محمدرضای کلهر بود. وی به جز نستعلیق، نسخ را نیز خوش می‌نوشت و در این کار مهارت داشت. این قرآن با جلد روغنی که چهار صفحه آن مذهَّب مرصع است  امروز یکی از نفایس مکتوب به شمار می‌رود و در کتابخانه ملی جای گرفته است تا نشانگر گذر زمان و تأثیر آن بر شیوه‌های گوناگون کاتبان باشد و نشان دهد آنها در ابراز ارادت به قرآن چه شیوه‌هایی را به کار می‌بردند.