میرزا فرخ خان غفاری از حکام قجری خوانسار

                                             

میرزا فرخ خان غفاری، نام‌بُردار به امین‌الدوله و سپس امین‌الملک، پسر میرزا محمدمهدی غفاری کاشی، از رجال پرآوازه حکومتی در نیمه نخست حکم‌رانی دودمان قاجار بر ایران به شمار می‌آید. وی در جوانی به دربار فتحعلی‌ شاه وارد شد و در سال ۱۲۳۹ قمری به رتبه سرهنگی رسید. او سپس در جایگاه صندوق‌داری در دربار محمدشاه قاجار، سپس حکم‌رانی اصفهان، گیلان و کاشان در دوره‌های گوناگون به حضور خود در منصب‌های دولتی ادامه داد. فرخ خان غفاری اما در دوره ناصرالدین شاه، به برهه‌ای تازه از حضور سیاسی خود وارد شد. وی که لقب امین‌الملک را در سال 1272 قمری از شاه گرفته بود، برای امضای معاهده پاریس به عنوان سفیر فوق‌العاده به دربار ناپلئون سوم رفت و سه سال بعد به ایران بازگشت. وی پس از بازگشت، مدتی وزیر دربار ناصری بود و زمانی نیز به حکومت خوانسار و نطنز رسید.

                                                   نقاشی از چهره میرزا فرخ خان منصوب به صنیع الملک نقاش قاجاری(موزه ملک)

                                                         

موقوفه (آسیاب آبی)میرزا قهرمان امین لشکر ناصرالدین شاه قاجار بر مسجد آقا نظر

منبع: مقاله «موقوفه میرزا قهرمان امین لشکر ناصرالدین شاه قاجار»،حمیدرضا میرمحمدی، مجله وقف میراث جاویدان، شماره94،تابستان 95.

مسجد آقا نظر

مسجد آقا نظر در جنوب شهر خوانسار در محله‌ای موسوم به محله لبرود واقع است. مسجد فوق مجاور رودخانه خوانسار، در مکانی خوش منظره، زیبا و با طراوت توسط مرحوم آقا نظر بنیان‌گذاری و یا تجدید بنا گردیده است ⁽¹⁾ متأسفانه اطلاعاتی در خصوص بنیان‌گذار مسجد به‌صورت مکتوب حاصل نشد. آنچه مسلم است آن‌که ایشان عالمی فاضل بوده و در وادی السلام نجف مدفون است ⁽²⁾مسجد فوق از زمان حیات آقا نظر تا کنون، سه مرتبه تجدید بنا گردیده است.

                                                                 

                                                                     مسجد آقا نظر                              

میرزا قهرمان (واقف)

میرزا قهرمان قمشه‌ای اصفهانی در سال 1244 ه.ق متولد و نسبت خود را به میر فتاح از سرداران شاه عباس می‌رساند. وی در زمان حکومت ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار سمت‌های مختلفی را عهده‌دار بود و در سفر اول ناصرالدین شاه به اروپا در سال 1290 ه.ق به همراه شاه به اروپا رفت و در همین سال به ریاست اداره تدارکات ارتش منصوب گردید و در سال 1292 ه.ق وزیر گمرکات و در سال 1296 ه.ق برای بار دوم به پیشکاری و وزارت مظفرالدین میرزا ولیعهد منصوب گردید. در سال 1299 وزیر فواید عامه و در سال 1301 ه.ق تصدی خالصه‌جات دولتی را نیز به عهده گرفت و به سمت وزیر لشکر (رییس دارایی ارتش) برگزیده شد. میرزا قهرمان در سال 1307 ه.ق در مسافرتی که به خوانسار و گلپایگان داشته آسیای آبی مجاور مسجد آقا نظر را از ورثه مرحوم حاج ابراهیم خوانساری خریداری نموده و وقف مسجد نموده است. وی در سال 1310 در تهران درگذشته است ⁽³⁾ شرح مسافرت ایشان به خوانسار و گلپایگان در سفرنامه ایشان تحت عنوان «روزنامه خاطرات امین لشکر» منتشر گردیده است ⁽⁴⁾ لازم به ذکر است که شهرهای خمین (کمره)، گلپایگان (جرفادقان) و خوانسار در زمان قاجار حکومت واحدی را تشکیل می‌دادند و آنان را «ولایات الثلاث» می‌نامیدند. میرزا قهرمان در خاطرات خود تحت عنوان «امین لشکر» یادداشت نموده: چون روزنامه دوره اقامت تبریز به خط میرزا سمیع گلپایگانی خوشنویس بود در ذی القعده 1307 به گلپایگان و خوانسار آمدم از روی مسوده‌های سابق دادم نوشته‌اند ⁽⁵⁾ تذکر یک نکته چون در مردادماه سال 1366 ه.ش سیل عظیم و ویرانگری در خوانسار جاری شد و بخش‌های وسیعی از شهر را تخریب نمود. لذا تغییراتی در نقشه تفصیلی شهر به‌ویژه در اطراف مسیر رودخانه توسط شهرداری اعمال گردید. در همین راستا آسیاب موقوفه مسجد تخریب و با توافق به‌عمل آمده با اداره اوقاف و امور خیریه معاوضه‌ای در خصوص مکان آسیاب فوق صورت گرفته و تنها آب آسیاب جهت مصرف وارد حوض مسجد گشته و پس از مصرف وارد رودخانه می‌شود ⁽⁶⁾

                                                   

متن وقفنامه

هوالواقف بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله الواقف علی قلوب العارفین و العارف بقلوب الواقفین و الصلوه و السلام علی محمد و الطاهرین المعصومین من الان علی یوم الدین. اما بعد غرض از ترقیم و تحریر این ارقام شرعی ارتسام میمنت اختنام آنستکه بتوفیق یزدانی و تأیید ربانی قربة الی الله و طلباً لمرضاته لیوم ینفع مال و لابنون ⁽⁷⁾